در پرونده های حقوقی جهت رسیدگی به شکایت، تنظیم دادخواست الزامی است. در واقع اقدام نخست جهت طرح دعوی، ارائه دادخواست به دادگاه است. دادخواست نیز همانند سایر برگه های قضائی، فرمی از پیش تنظیم شده است که شاکی فقط باید آن را تکمیل نماید. اما باید یادآور شد که نگارش دادخواست از اهمیت بالایی برخوردار است.
انواع دادخواست براساس مرجع رسیدگی
- فرم مربوط به شورای حل اختلاف (دعاوی حقوقی برای مبلغ کمتر از 20 میلیون در شورای حل اختلاف پیگیری می شود.)
- فرم مربوط به دیوان عدالت اداری
- فرم مربوط به فرجام خواهی
- فرم مربوط به دادگاه تجدید نظر
- فرم مربوط به دادگاه بدوی (دعاوی حقوقی با مبلغ بیش از 20 میلیون در دادگاه نخستین قابل پیگیری است.)
- فرم مربوط به واخواهی
نحوه تنظیم دادخواست
- دادخواست دستی توسط خود فرد یا وکیل (در شهرستان های کوچک به علت عدم دسترسی به خدمات الکترونیک قضائی امکان تنظیم دستی دادخواست وجود دارد.)
- ثبت نام در سامانه ثنا و تنظیم دادخواست توسط خود شاکی از طریق (کسب اطلاعات بیشتر)
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی و درخواست تنظیم دادخواست
بخش های مختلف دادخواست
قسمت خواهان: در این بخش باید مشخصات شناسایی خواهان شامل: نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کد ملی، سن، شغل، شماره تماس، آدرس محل سکونت و محل کار و در صورت داشتن وکیل، مشخصات وکیل ثبت شوند.
قسمت خوانده: این بخش مختص تکمیل مشخصات خوانده است که خواهان از آنها اطلاع دارد.(در صورت عدم دسترسی به خوانده، حکم در غیاب وی صادر می شود.)
بخش خواسته: در اینجا باید خواسته مورد نظر خوانده به طور واضح و صریح اعلام شود و چنانچه خواسته مطالبه بدهی باشد، ذکر مقدار دقیق مبلغ ضروری است.
بخش مدارک: این بخش جهت پیوست مدارک و مستندات مربوط به پرونده است. مدارکی مانند رسید و فاکتور که باید کپی برابر اصل آنها ضمیمه دادخواست شود. البته در دادخواست الکترونیک مدارک مربوطه اسکن می شوند.
قسمت شرح دادخواست: این بخش مخصوص شرح کامل و واضحی از موضوع مورد نظر و خواسته خواهان از خوانده است که بایستی با اشاره به تمام جزئیات تکمیل گردد. ذکر مدارک پیوستی نیز در این قسمت لازم است.
بخش امضا و اثر انگشت: در این قسمت خواهان بیانات خود را جهت تایید امضا کرده و اثر انگشت می زند.
چند نمونه دادخواست
دادخواست مطالبه بدهی: از جمله دعاوی مالی، عدم وصول چک است. در صورتی که چک صادر شده به خواهان به علت عدم موجودی کافی وصول نشود، وی می تواند چک را برگشت بزند و جهت مطالبه بدهی خود، دادخواست تنظیم نموده و اقدام قانونی نماید.
کسب اطلاعات بیشتر: شکایت برای چک برگشتی
دادخواست اعسار : در پرونده های مالی شخص بدهکار در صورت عدم توانایی مالی جهت پرداخت بدهی، می تواند دادخواست اعسار تنظیم نموده و تقدیم دادگاه نماید.
دادخواست طلاق توافقی: زوجین می توانند با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی و ارائه مدارک لازم، نسبت به تنظیم دادخواست طلاق توافقی اقدام نمایند. در تنظیم این دادخواست، دقت زیاد در نگارش متن آن چندان ضروری نیست. بلکه ذکر تمامی توافقات انجام شده بین طرفین اهمیت دارد.
کسب اطلاعات بیشتر: طلاق توافقی چیست
دادخواست مطالبه مهریه: در موارد بروز اختلاف بین زوجین و تصمیم به جدایی، زوجه می تواند جهت مطالبه مهریه خود از زوج، دادخواست تنظیم نموده و از طریق دادگاه اقدام به دریافت مهریه خود نماید.
کسب اطلاعات بیشتر: نحوه مطالبه مهریه
نکات مهم و قابل توجه در هنگام تنظیم دادخواست
- تنظیم دادخواست جهت ارائه به شورای حل اختلاف به صورت دستی و حضوری انجام می گیرد.
- ابلاغیه های مربوط به پیگیری دادخواست از طریق پیامک به طرفین دعوا ارسال می شود.
- چنانچه آدرس مشخصی از خوانده در دسترس نباشد، اطلاعیه ای در روزنامه منتشر می شود و در صورت عدم مراجعه خوانده، حکم به صورت غیابی صادر می شود.
- همان طور که قبلا اشاره شد، نگارش دادخواست از اهمیت بالایی برخوردار است و چنانچه طبق اصول مشخص و قانونی آن تنظیم نگردد، دادگاه به آن رسیدگی نخواهد کرد.
- علاوه بر نحوه نگارش دادخواست، زبان شرح دادخواست نیز اهمیت دارد. جملات باید به زبان رسمی و شفاف بیان شوند و باید از نوشتن جملات عامیانه خودداری نمائیم.
- رعایت اصول نگارشی از جمله موارد زیر، مهم هستند:
- استفاده از علائم نگارشی مانند(، ؛ .)
- فاقد غلط املایی
- نوع و سایز مناسب فونت
- در صورتی که تعداد خوانده ها در ارتباط با پرونده بیش از یک نفر باشد، باید تمام اسامی و مشخصات آنها در دادخواست، ذکر شود.
جمع بندی و نتیجه گیری
در دعاوی حقوقی فردی که اقامه دعوی می کند، خواهان و طرف مقابل خوانده نامیده می شوند. اما در پرونده های کیفری فرد اقامه کننده دعوی، شاکی و فرد مقابل، متهم نامیده می شوند. در پرونده های حقوقی، دادخواست و در پرونده های کیفری، شکوائیه تنظیم می شود. بنابه حساسیت های موجود در تنظیم دادخواست، مشاوره با وکیل دادگستری ضروری است. بعد از ثبت دادخواست در سامانه خدمات الکترونیک قضائی، پرونده به مرجع قضائی مربوطه ارجاع داده می شود.