قانون مجازات اسلامی (حقوق جزا)

حقوق جزا که به نام قانون مجازات اسلامی ایران شناخته می شود شامل مجموعه قواعد و مقرراتی است که برای برقراری نظم در جامعه تدوین گردیده است. در واقع حقوق جزا شاخه ای از حقوق عمومی است. این قوانین به دو صورت ماهُوی و شکلی بوده که نوع ماهُوی به بایدها و نبایدها اشاره داشته و نوع شکلی به نحوه اجرای آنها می پردازد که به نام آیین دادرسی کیفری شناخته می شود.

تعریف قانون مجازات اسلامی

قانون مجازات اسلامی که شامل جرایم و جازات های حدود، قصاص، دیات و تعزیرات، اقدامات تامینی و تربیتی، شرایط و موانع مسئولیت کیفری و قواعد حاکم بر آن است در یکم اردیبهشت 1392 مصوب شده است. شروع قانون گذاری در حوزه جزای اسلامی به سال 1367 بر می گردد اما با چندین اصلاحات صورت گرفته بصورت یک قانون جامع در اختیار عموم قرار دارد.

ویژگی های حقوق جزا

حقوق جزا دارای ویژگی های شاخصی است که عبارتند از:

  • ضمانت اجرای قوانین
  • الزامی بودن آنها
  • دلالت بر شخص داشتن
  • محدود به حوزه کشوری ایران
  • همه شمول بودن قوانین

منابع قانون مجازات اسلامی

قانون جزا از منابع اصلی و منابع اختیاری برگرفته می شود. منابع اصلی که از قوانین کلی کشور، معاهدات بین المللی، آراء وحدت رویه کیفری و … گرفته می شود ساختار کلی قانون مجازات اسلامی را تشکیل می دهد. منابع اختیاری نیز غالبا بر مبنای ارشادی و تکمیلی بوده و اثر زیادی در قضاوت ندارد.

استناد به قانون در محاکم

یکی از مواردی که حتما می بایست در محاکم رعایت شود استناد به قوانین اصلی است. در واقع می بایست برای محکوم کردن یک شخص، موضوع طبق ماده مربوطه به شخص محکوم شده تفهیم گردد.