تقسیم ارث

ترکه در لغت به معنای داراییها و اموالی است که پس از فوت یک فرد از او بر جای میماند. از نظر حقوقی ترکه دارایی ها و حقوقی است که از متوفی باقی مانده است. ترکه در واقع اموال مشاع است که تمامی ورثه از آنها ارث میبرند و حق مالکلیت در آنها را دارند. وارثان باید در ابتدا دیون و بدهی های متوفی را از این اموال خارج کرده و آنچه که باقی ماند را بین خود تقسیم نمایند. تقسیم ارث توافقی در شرایطی است که همه ورثه با هم بر سر سهم الارث توافق دارند. ولی در شرایطی که با هم به اختلاف میرسند، تقسیم سهم الارث توسط دادگستری قابل انجام است.

تقسیم ارث چگونه است؟

برای تقسیم ارث و تقسیم سهم الارث، در مواردی که بین وراث اختلاف وجود دارد، باید دادخواست کتبی مبنی بر دادخواست تقسیم ترکه به دادگاه محل آخرین اقامت متوفی ارائه شود. دادخواست تقسیم ترکه جزو دعاوی غیر مالی بوده و نیازمند مدارکی مثل استشهادیه محلی در مورد ماترک مرحوم، گواهی انحصار وراثت، وصیت نامه مرحوم و… میباشد. پس از ثبت این دادخواست تمامی ورثه در دادگاه حاضر شده و اموال، توسط مرجع قضایی تقسیم می شود.

بیشتر بدانید: همه چیز در مورد انحصار وراثت

تقسیم ارث چقدر زمان می برد؟

یکی از مدارک پیش فرض برای دادخواست تقسیم ترکه، گواهی حصر وراثت است که دارای دو نوع است: گواهی حصر وراثت محدود که معمولاً ظرف ۱۰ روز صادر میگردد و گواهی حصر وراثت نامحدود که حدوداً ۴۰ روز برای صدور آن زمان لازم است (به دلیل انتشار آگهی در روزنامه).

بعد از صدور گواهی انحصار وراثت باید دادخواست تقسیم ترکه مطرح گردد که مدت زمان رسیدگی به این دادخواست نیز فرایند دو الی سه هفته ای را نیاز خواهد داشت. بعد از صدور حکم تقسیم ترکه و تقسیم سهم ارث معمولا مدت زمان ۲۰ روزه برای تجدیدنظر در نظر گرفته میشود و بعد از قطعی شدن حکم، فرایند اجرای آن شروع خواهد شد.

تقسیم ارث پدر

اگر پدر فوت کند و همسرش زنده باشد ابتدا همسرش یک هشتم را به ارث می برد الباقی بین فرزندان به نسبت پسر دو برابر دختر تقسیم می‌شود و اگر فرزندان همگی دختر یا پسر باشند به تساوی بین آنان تقسیم می شود.

تقسیم ارث مادر

اگر مادر فوت کند و شوهرش زنده باشد شوهر یک چهارم از اموال را به ارث می برد و الباقی به نسبت پسر دو برابر و دختر بین فرزندان تقسیم می شود

تقسیم ارث خواهر و برادر

خواهر و برادر در صورتی ارث می برند که متوفی فاقد فرزند و پدر و مادر باشد بنابراین اگر متوفی همسر و خواهر و برادر داشته باشد یک چهارم به اضافه مهریه به همسر میرسد و الباقی به نسبت برادر دو برابر خواهر ارث خواهند برد.

تقسیم ارث شوهر و زن

در پاسخ به این سوال که زن از شوهر چقدر ارث می برد یا برعکس باید گفت:

• زن و شوهر با عقد دائمی از یکدیگر ارث می برند و همسر موقت یا اصطلاحاً زن صیغه ای و شوهر صیغه ای ارث نمی برد حتی اگر صیغه ۹۹ ساله یا بلند مدت باشد.
• زن از شوهر یک هشتم ارث می برد.
• اگر شوهر فرزند یا نوه نداشته باشد زن یک چهارم از کل اموال متوفی ارث می برد.
• شوهر از زن یک چهارم ارث می برد.
• اگر زن فوت کند و فرزند یا نوه ای نداشته باشد شوهر نصف اموال را به ارث می برد.

بعد از طلاق زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند ولی اگر طلاق رجعی باشد در مدت عده زن و شوهر از یکدیگر ارث می برند. در طلاق توافقی اگر نوع طلاق بائن باشد زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند.

نکاتی چند در خصوص تقسیم ماترک

• در تقسیم ماترک نیازی به دریافت گواهی عدم افراز برای ملک وجود ندارد
• در تقسیم ماترک نیازی به ارائه دادخواست جداگانه برای هر مال وجود ندارد.
• دعوای تقسیم دعوای غیر مالی است و هزینه دادرسی زیادی ندارد.
• خواسته تقسیم اموال متوفی در جایی مطرح می‌شود که بین تمامی وراث اتفاق نظر وجود نداشته باشد بنابراین اگر یکی از وراث این چند نفر از وراث موافق با دیگران نباشند موضوع می بایست از طریق دادگاه حل و فصل گردد.

سوالات متداول در خصوص تقسیم ارث

آیا باید همه وراث راضی باشند تا من بتوانم سهم الارث خود را مطالبه کنم؟

خیر لزومی وجود ندارد که برای تقسیم ارث تمامی ورثه رضایت داشته باشند. در صورتی که یک یا چند نفر از ورثه در تقسیم ارث همکاری نداشته باشند، میتوان با ارائه دادخواست تقسیم ترکه کار تقسیم ارث را از طریق مراجع قضایی به پیش برد.

برای گرفتن ارثیه ام از کجا شروع کنم؟

در ابتدا و قبل از شروع هر فرایند حقوقی باید ثبت ثنا انجام شود. بعد از ثبت ثنا کلیه اطلاع رسانی های دادگستری و احکام صادره دادگستری توسط سامانه ابلاغ اطلاع رسانی خواهد شد. در مرحله ی اول باید درخواست گواهی حصر وراثت در دفاتر قضایی ثبت شود. این درخواست توسط شورای حل اختلاف قابل پیگیری بوده و دارای دو نوع محدود و غیر محدود است. پس از صدور گواهی انحصار وراثت برای گرفتن ارثیه مجددا از طریق دفاتر قضایی باید دادخواست تقسیم ترکه مطرح گردد. برای این دادخواست ها نیز باید مدارکی مثل گواهی حصر وراثت، استشهادیه ی محلی و وصیت نامه ی مرحوم در صورت وجود، را فراهم آورد.

یکی از وراث کل سهم الارث را تصاحب کرده است؛ آیا اجاره به من تعلق میگیرد؟

در چنین مواردی علاوه بر دادخواست تقسیم ترکه، میتوان دادخواستی مبنی بر مطالبه اجرت المثل ایام تصرف نیز در دفاتر قضایی ثبت نمود تا فرد بتواند اجرت المثل مدت زمانی که ملک یا سهم الارث در تصرف یکی از ورثه بوده را دریافت نماید.

در صورتی که از وکیل برای انحصار وراثت استفاده کنم چه مزایایی دارد؟

وکیل به عنوان یک فرد متخصص که سواد حقوقی دارد، از کلیه فرایندهای قضایی به خوبی اطلاع داشته و حضور یک وکیل انحصار وراثت در اینگونه پرونده ها میتواند بسیار موثر باشد و شما را در مواردی همچون تقسیم ارث، فروش مال مشاع و… کمک کند.