در پرونده های حقوقی جهت جلوگیری از اختفا و یا انتقال اموال توسط فرد بدهکار، شاکی می تواند در مراحل اولیه شکایت و هنگام تقدیم دادخواست، تقاضای تامین خواسته یا به عبارتی توقیف اموال نماید. موارد بسیاری دیده می شود که فرد بدهکار اموال خود را به افراد دیگر انتقال می دهد تا از دسترس طلبکار خارج شود و در واقع بتواند تقاضای اعسار نماید. ارائه دادخواست توقیف اموال مانع از انجام چنین اقداماتی از جانب بدهکار شود. بدین ترتیب که، قاضی پرونده دستور توقیف اموال و دارایی های بدهکار را صادر می کند.
انواع توقیف اموال
- توقیف قانونی : به معنای منع نقل و انتقال اموال
- توقیف فیزیکی : علاوه بر منع نقل و انتقال، منع از تصرف
- توقیف تامینی
- توقیف اجرائی
توقیف اموال منقول
- مطلع ساختن خوانده توسط مامور اجرائی از اجرای دستور
- در صورت وجود بیم از نابودی اموال، مامور می تواند قبل از اطلاع شخص اقدام به اجرای حکم نماید.
- همراه بردن 2 شاهد توسط مامور اجرائی به هنگام اجرای حکم و یا حضور 2 نفر از معتمدین محل
- در شرایط زیر مامور می تواند همراه نماینده مدعی العموم اقدام به توقیف اموال نماید:
- قفل بودن درب مکان مال منقول
- امتناع خوانده از بازگشایی درب مکان
- عدم حضور خوانده در محل
- توقیف اموال تحت تصرف فردی غیر از خوانده که وی ادعای مالکیت داشته و یا مال را متعلق به شخص دیگری بداند، امکان پذیر نخواهد بود.
- در صورت اثبات خلاف ادعای فرد متصرف، وی باید خسارات وارده به شاکی را جبران نماید.
- توقیف اموال منقول واقع در محلی خارج از منزل یا محل کار خوانده، تنها در صورت وجود شواهد و قرائن مبنی بر اثبات مالکیت وی، امکان پذیر است.
- اموالی که نگهداری زیاد آنها تحت توقیف منجر به کاهش قیمت آن و یا نیازمند صرف هزینه زیاد باشد، سریعا بعد از ارزیابی و اقدامات لازم، به فروش خواهند رسید.
کسب اطلاعات بیشتر: اموال منقول چیست
توقیف اموال غیر منقول
- وضعیت ثبت اموال غیر منقول، شرایط توقیف آن را معین می کند. بنابراین دو حالت وجود دارد:
- اموال غیر منقول ثبت شده
- اموال غیر منقول ثبت نشده
- اموال غیر منقول ثبت شده:
- اطلاع رسانی اداره ثبت محل وقوع مال غیر منقول
- اطلاع مراتب توقیف توسط اداره ثبت به مسئولین مربوطه اجرای احکام، چنانچه مال مورد نظر متعلق به خوانده باشد.
- درج مال توقیفی در دفاتر املاک
- چنانچه وضعیت مال در مراحل جریان ثبت باشد، مراتب توسط اداره ثبت به دفاتر املاک بازداشتی به اطلاع می رسد.
- در صورت ثبت مال به نام فرد دیگر، اداره ثبت موضوع را به اجرای احکام اطلاع می دهد.
کسب اطلاعات بیشتر : اموال غیر منقول چیست
توقیف اموال غیر منقول ثبت نشده
- برخی از اشخاص اقدام به ثبت اموال غیر منقول خود نمی کنند و با همان وضعیت در آن سکونت داشته و یا فعالیت می نمایند. از این رو این اموال فاقد سابقه ثبت خواهند بود.
- توقیف این اموال تنها در صورتی امکان پذیر است که تحت تصرف خوانده به عنوان مالک باشد و یا براساس حکمی نهایی مال متعلق به خوانده محسوب شود.
قوانین توقیف اموال
- ابلاغ اجرائیه به خوانده
- اقدام به اجرای توقیف اموال بعد از گذشت 10 روز از ابلاغ اجرائیه و عدم توجه خوانده به اجرائیه ابلاغی به وی
- ذکر تمامی خصوصیات مال توقیف شده توسط مامور اجرائی
- تنظیم صورت جلسه با دقت کافی و مشمول امضای حاضران
- در صورت وجود ادعای شخص ثالث مبنی بر داشتن حق نسبت به مال توقیفی، مامور اجرائی موظف به ثبت ادعای وی در صورت جلسه می باشد.
- ارزیابی اموال منقول و غیر منقول به هنگام توقیف و تعیین قیمت و درج در صورت جلسه
- حفاظت از اموال توقیفی در محل خود اموال و یا در محلی دیگر و تحت حفاظت یک مسئول.
موارد رفع توقیف اموال
- پرداخت خواسته خواهان و خسارات وارده بر وی توسط خوانده
- توافق طرفین و سازش
- نقض خواسته خواهان توسط دادگاه
- نقض حکم طبق اعاده دادرسی
- اعتراض شخص ثالث مبنی بر داشتن حق از مال توقیفی و اثبات صحت ادعای وی
- مال توقیفی جزو اموال غیر قابل توقیف(مستثنی) باشد.
- فرد شاکی بعد از ارائه تامین خواسته قبل از طرح دعوا، طی مدت 10 روز باید اقدام به تقدیم دادخواست در اصل دعوا نماید. در غیر اینصورت با اعتراض خوانده، قرار تامین قابل لغو خواهد بود.
- جعلی بودن اسناد نشان دهنده خواسته خواهان
- مشروط یا مدت دار بودن بدهی بدهکار
- اتلاف مال مورد نظر جهت توقیف
مراجع رسیدگی
- اداره اجرای ثبت اسناد و املاک
- دادگستری
اموال قابل توقیف جهت وصول مهریه
- املاک وی شامل آپارتمان، زمین و …
- حساب بانکی
- سهام
- یک چهارم حقوق کارمند تا زمان تاهل
- یک سوم حقوق کارمند در زمان جدایی
- طلب وی از دیگر اشخاص
- اموالی که جزو اموال غیر قابل توقیف نباشند.
توقیف مال جهت وصول بدهی وام بانکی
در صورت عدم پرداخت وام توسط وام گیرنده، بانک به وی و در ادامه به ضامن اخطاریه ارسال می کند. عدم توجه آنها به اخطاریه ارسالی منجر به توقیف اموال منقول و غیر منقول ضامن می شود. همان طور که از نام آن پیداست، شخص ضامن، ضمانت پرداخت وام را برعهده دارد. بنابراین اگر وام گیرنده عمدا و یا در صورت عدم توانایی مالی اقدام به پرداخت وام نکند؛ ضامن با بانک طرف حساب خواهد بود و بانک می تواند اموال وی را در صورت عدم پرداخت بدهی، توقیف نماید. چنانچه بعدها ضامن موفق به دریافت مبالغ پرداختی خود به بانک از جانب فرد وام گیرنده نشود، می تواند از وی شکایت کرده و در مراحل دادرسی، درخواست صدور تامین خواسته نماید.
نکات مهم و قابل توجه
- ابلاغ فوری تامین خواسته به خوانده و اجرای سریع آن الزامی است.
- حتی در صورت وجود بیم از اختفا و یا انتقال اموال مدنظر، می توان اجرای تامین خواسته را قبل از ابلاغ به خوانده از دادگاه درخواست نمود.
- امکان تقاضای تبدیل مال توقیفی به وجه نقد از جانب خوانده وجود دارد.
- احتمال وارد آمدن خسارات به خوانده وجود دارد و مبلغ آن توسط دادگاه تعیین می شود و حدودا 20 درصد از ارزش مال توقیفی است.
- ارزش اموال توقیف شده از خوانده برابر با میزان بدهی وی خواهد بود.
- اگر ارزش مال توقیفی بیشتر از مقدار بدهی شخص باش و در عین حال مال غیر قابل تجزیه باشد، کل آن توقیف خواهد شد.
- طرفین در موارد زیر حق اعتراض به حکم صادره را خواهند داشت:
- مدعی بودن بدهکار در پرداخت بدهی
- ادعای بدهکار مبنی بر جعلی بودن اسناد در دست طلبکار که نشان دهنده بدهی وی هستند.
- ادعای شخص ثالث در مالکیت مال توقیف شده
- معرفی مال دیگر از جانب طلبکار جهت توقیف
- دخالت یا تصرف افراد در اموال توقیف شده توسط مامورین اجرائی، جرم محسوب شده و فرد مجرم مشمول مجازات 3 ماه تا 1 سال حبس خواهد شد.
- شکستن و فک عمدی پلمپ، توسط اشخاص جرم محسوب شده و مجازات شخص مرتکب 3 ماه تا 2 سال حبس خواهد بود.
- توقیف ملک قولنامه ای در صورت عدم اثبات مالکیت، امکان پذیر نیست.
- توقیف مالی که در رهن بانک است نیز امکان پذیر است.
نتیجه گیری و جمع بندی
از دلایل توقیف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صدور چک بی محل
- پرداخت مهریه
- بدهی و …
چنانچه درخواست تا مرحله اجرای حکم از جانب شاکی ارائه نشود، این اقدام در مرحله اجرای حکم صادره، توسط اجرای احکام عملی خواهد شد.
توضیح این نکته ضروری است که توقیف اموال در مراجع دادگستری و شبه قضایی از پیچیدگی های زیادی برخوردار است که توضیح کامل آن در این مقاله نمی گنجد. لذا ارائه هرگونه مشاوره در این خصوص توسط گروه وکیل سایا (با پرداخت هزینه) پذیرفته می شود.