انحصار وراثت

از صفر تا صد مراحل انحصار وراثت با گروه وکلای سایا انجام خواهد شد. کلیه مراحل، مدارک و هزینه ها، شفاف و روشن می باشد و بعلت تعدد و تکرار بسیار زیاد دریافت گواهی انحصار وراثت توسط وکلای سایا، به آن مسلط هستیم و به آسانی تمامی امور را انجام میدهیم و همچنین یکی از پر تکرار ترین سوالاتی که از وکیل انحصار وراثت میشود این است که: انحصار وراثت چقدر طول میکشد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت عوامل مختلفی در تعیین مدت زمان انحصار وراثت دخیل هستند. اما در ابتدا قبل از توضیح اینکه انحصار وراثت چقدر طول میکشد بهتر است از تعریف انحصار وراثت شروع کنیم.

انحصار وراثت چیست؟

اگر شخصی فوت کند و اموالی داشته باشد، این اموال باید بین ورثه متوفی تقسیم شود. وراث جهت تقسیم یا فروش مال باقی مانده از متوفی حتماً باید گواهی انحصار وراثت داشته باشند. در حقیقت گواهی انحصار وراثت، یک مدرک قانونی است که در آن کلیه وراث متوفی به همراه سهم الارث هر یک مشخص میشود.

بیشتر بدانید: همه چیز در مورد تقسیم ماترک

چه زمان انحصار وراثت اجباری است؟

انحصار وراثت فقط در مواقعی اجباری است که متوفی اموالی با ارزش بیشتر از 50 میلیون تومان داشته باشد و یا اگر مالی ندارد، وراث برای کارهای اداری قصد معرفی خود به عنوان ورثه متوفی را داشته باشند. در غیر این صورت دریافت گواهی حصر وراثت لازم نیست.

تفاوت حصر وراثت با انحصار وراثت

این دو عبارت از لحاظ حقوقی و قانونی یک معنا دارند و تنها اختلافی که دارند در لفظ و عبارت است. پس حصر وراثت همان انحصار وراثت میباشد.

انواع گواهی انحصار وراثت

گواهی انحصار وراثت محدود

این گواهی زمانی صادر میشود که اموال متوفی کمتر از 50 میلیون تومان ارزش داشته باشد. همچنین چنانچه وراث قصد معرفی خود به عنوان ورثه متوفی در یکی از ادارات و ارگانهای دولتی یا غیر دولتی را داشته باشند باید گواهی انحصار نامحدود را اخذ نمایند.

گواهی انحصار وراثت نامحدود

چنانچه اموالی که از متوفی به وراث ارث رسیده باشد بالای 50 میلیون تومان ارزش داشته باشد، ورثه باید برای فروش یا تقسیم اموال گواهی انحصار وراثت نامحدود دریافت نمایند.

انحصار وراثت چقدر طول میکشد؟

حصر وراثت محدود تقریباً 10 روز و حصر وراثت نامحدود 40 روز کاری به صورت تقریبی طول میکشد. البته این زمان برای موقعی است که شما انجام کارها را به وکیل انحصار وراثت بسپارید. همچنین باید گفت اگر اشخاص خودشان قصد انجام کارها را داشته باشند ممکن است چند ماه زمان ببرد تا بتوانید گواهی را دریافت نمایید.

مدارک لازم برای گرفتن گواهی

1) استشهادیه محضری
2) شناسنامه متوفی
3) گواهی فوت
4) عقدنامه یا رونوشت عقد نامه
5) شناسنامه کلیه وراث
6) وصیت نامه (در صورت وجود)

نکته: نگران ناقص بودن مدارک خود نباشید. در صورت نداشتن هر یک از مدارک ذکر شده، کلیه آنها توسط وکیل انحصار وراثت گروه حقوقی سایا قابل استعلام است.

استشهادیه محضری انحصار وراثت چیست؟

یکی از مدارک مورد نیاز برای حصر وراثت، استشهادیه محضری است که در یکی از دفاتر اسناد رسمی باید تنظیم گردد. بدین منظور کلیه وراث به همراه 3 شاهد باید در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر شوند و فرم استشهادیه محضری را تکمیل میکنند. این فرم به امضای 3 شاهد میرسد. در حقیقت این شاهدین شهادت میدهند که وراث متوفی چه کسانی هستند.

نکته: در صورتی که وکلای گروه حقوقی سایا مراحل کار را برای شما انجام دهند حتی نیازی به دریافت استشهادیه محضری ندارید و تمام کارها بدون حضور ورثه انجام خواهد شد. فقط برای دریافت استهشادیه توسط وکیل مبلغ 1 میلیون تومان به حق الوکاله اضافه خواهد شد.

دریافت استشهادیه چقدر طول میکشد؟

از آنجایی که دریافت استشهادیه باید با همراهی 3 نفر شاهد باشد، پس هماهنگی با این اشخاص ممکن است چند روزی برای شما زمان ببرد. پس از هماهنگ شدن با شاهدین، میتوانید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید و فرم مخصوص را تکمیل نمایید.

ارائه دادخواست انحصار وراثت چقدر طول میکشد؟

برای ارائه دادخواست انحصار وراثت باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید. پس از حضور در دفتر خدمات قضایی لازم است که فرم مخصوص دادخواست حصر وراثت توسط وراث تکمیل گردد. انجام این مرحله ممکن است چندین روز طول بکشد. بنابراین در پاسخ به این سوال که ثبت دادخواست انحصار وراثت چقدر طول میکشد باید گفت ثبت دادخواست انحصار وراثت شاید در کمتر از یک ساعت انجام شود ولی تهیه مدارک آن ممکن است زمان بیشتری ببرد

انتشار آگهی انحصار وراثت چقدر طول میکشد؟

برای دریافت گواهی نامحدود باید پروسه انتشار آگهی طی شود. پروسه انتشار آگهی یک ماه به طول می انجامد. چنانچه بعد از یک ماه هیچ کس ادعای ذی نفع بودن نداشته باشد بقیه مسیر توسط وراث قابل انجام خواهد بود.

صدور گواهی حصر وراثت توسط شورای حل اختلاف چقدر زمان میبرد؟

همانطور که میدانید برای دریافت گواهی حصر وراثت باید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی رجوع کنید. صدور گواهی توسط شورا ممکن است حدود دو هفته الی یک ماه زمان ببرد.

انحصار وراثت با وکیل چقدر طول میکشد؟

چنانچه انجام مراحل کار را به وکلای گروه حقوقی سایا بسپارید از آنجایی که به روال انجام کارها آشنایی کامل دارند برای گواهی محدود حدوداً 10 روز کاری و برای گواهی نامحدود حدود 40 روز کاری زمان میبرد.

چرا باید گواهی حصر وراثت دریافت شود؟

بیایید فرض کنیم حاج عبداله در سن 80 سالگی به رحمت ایزدی پیوسته است. حاج عبداله یک همسر بنام عشرت، دو دختر به نام های مریم و فاطمه و یک پسر به نام بهرام دارد. حاج عبداله یک خانه در تهران، دویست میلیون تومان پول نقد در بانک و یک خودروی سواری دارد.

حال فرزندان حاج عبداله چرا باید گواهی انحصار وراثت بگیرند؟ اگر مراحل مراحل انحصار وراثت را طی نکنند چه میشود؟

با توجه به اینکه اموال متوفی، مادام که به نام وراث منتقل نشود، به نام متوفی باقی میماند در صورتی که فرزندان حاج عبداله قصد فروش اموال یا انتقال به نام خود را نداشته باشند، اموال همچنان به نام مرحوم باقی میماند و میتوانند به صورت دائمی از آن استفاده کنند.

هزینه انحصار وراثت چقدر است؟

هزینه انجام مراحل انحصار وراثت توسط وکلای گروه حقوقی سایا، 5 میلیون و 500 هزار تومان میباشد. این هزینه ثابت و مقطوع است و هیچگونه هزینه جانبی و اضافه دریافت نمیگردد.

عدم همکاری ورثه!

بیایید در مثال فوق فرض کنیم بعد از فوت حاج عبداله یکی از وراث وی (بهرام) قصد دریافت گواهی انحصار وراثت را دارد و بقیه وراث همکاری نمیکنند و مدارک متوفی نیز در دست بهرام نیست. آیا یکی از ورثه به تنهایی میتواند درخواست گواهی انحصار وراثت نماید؟ بله. در صورتی که سایر ورثه همکاری نکنند و حتی در صورتی که بهرام فقط به شناسنامه خودش دسترسی داشته باشد باز هم امکان دریافت گواهی انحصار وراثت وجود دارد.

دریافت گواهی توسط ذینفع

ذینفع کیست؟ چگونه میتواند گواهی انحصار وراثت را دریافت کند؟ در همان مثال فوق فرض کنیم حاج عبداله قبل از فوت خود یک خودرو به علی فروخته است. و قبل از اینکه وقت محضر برسد و انتقال سند صورت بگیرد، حاج عبداله فوت میکند. در اینجا علی باید به سایر ورثه مراجعه کند و درخواست انتقال سند را نماید. در صورتی که وراث با درخواست علی موافقت نکنند، او باید به دادگاه مراجعه کند و از طریق مراجع قضایی سند خودرو را به نام خود انتقال دهد و برای این کار لازم است که گواهی انحصار وراثت داشته باشد. بنابراین علی میتواند با ارائه مدارکی که دلالت بر ذینفع بودن دارد، مثل مبایعه نامه خودرو، مدارک پرداخت، وکالتنامه و… به عنوان ذی نفع اقدام به طی نمودن مراحل گواهی انحصار وراثت نماید. این قاعده در مورد هر ذینفعی وجود دارد. هر کسی که چک یا رسید یا طلبی از متوفی داشته باشد هم میتواند تقاضای گواهی حصر وراثت نماید.

انحصار وراثت خانه چگونه است؟

در رویه قضایی چیزی به نام انحصار وراثت ملک وجود ندارد. گواهی انحصار وراثت تنها برگه ای است که نشان میدهد چه کسانی وراث مرحوم هستند و چه میزانی ارث میبرند. بنابراین در گواهی حصر وراثت حتی اموال متوفی قید نمیشود. بنابراین برای تقسیم ارث اعم از خانه، خودرو و… در صورتی که سایر وراث توافق نداشته باشند باید تقسیم ترکه صورت گیرد.

مراحل انحصار وراثت چگونه است؟

به دو طریق میتوانید مراحل را طی کنید:

راه اول: مراحل کار با وکیل

در این صورت کافی است با شماره 09126386954 تماس بگیرید. پس از آن، بقیه امور توسط وکلای سایا انجام خواهد شد.

راه دوم: مراحل کار بدون وکیل

1) فراهم کردن مدارک

الف) فراهم کردن استشهادیه محضری: جهت طی نمودن مراحل انحصار وراثت ابتدا میبایست استشهادیه محضری که به امضای سه نفر شاهد در دفترخانه اسناد رسمی رسیده است، تهیه کنید. سه نفر باید در محضر گواهی و تایید کنند که وراث متوفی همان اشخاصی هستند که در استشهادیه نوشته شده است. استشهادیه محضری گواهی انحصار وراثت از مدارک لازم برای دریافت گواهی حصر وراثت است.

ب) گواهی فوت: گواهی فوت شخصی که قصد اخذ گواهی حصر وراثت او را دارید از مدارک مورد نیاز است. گواهی فوت را میتوانید از طریق ثبت احوال دریافت کنید. همچنین وب سایت سازمان ثبت احوال امکان درخواست آنلاین گواهی فوت را نیز فراهم نموده است.

ج) شناسنامه وراث: شناسنامه ورثه به مرجع صادر کننده گواهی انحصار وراثت ارائه میشود. چرا که شورای حل اختلاف با مشاهده شناسنامه و صفحات نام همسر و فرزندان، رابطه خانوادگی وراث را با متوفی احراز میکند. در صورتیکه شناسنامه وراث در دسترس نباشد و یا در صورتی که ورثه برای دریافت گواهی همکاری نکنند، شوای حل اختلاف از اداره ثبت احوال استعلام میکند و وراث مرحوم، از این طریق معلوم میشود.

د) عقدنامه: عقدنامه نیز اثبات کننده رابطه زوجیت متوفی است و همسر شخص فوت شده از این طریق وارث بودن خود را اثبات مینماید. سند ازدواج یا عقدنامه در صورت موجود نبودن و یا عدم ارائه آن قابل استعلام است و اداره ثبت احوال وضعیت تأهل و هویت همسر مرحوم را نیز اعلام میکند.

2) ثبت تقاضای انحصار وراثت

پس از فراهم نمودن مدارک، متقاضی میبایست به هر یک از دفاتر خدمات قضایی مراجعه و نسبت به ثبت تقاضای انحصار وراثت اقدام نماید. قبل از ثبت هرگونه درخواستی از قوه قضاییه میبایست نسبت به ثبت نام در سامانه ثنا اقدام نمایید. از اینرو وقتی به دفاتر خدمات قضایی مراجعه نمودید ثبت نام ثنا و ثبت درخواست گواهی انحصار وراثت را میتوانید در یک روز انجام دهید. دفاتر خدمات قضایی تقاضای شما را برای طی نمودن مراحل انحصار وراثت به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی ارسال میکند. بنابراین تمامی مدارکی که در بالا گفته شد، در دفتر خدمات قضایی اسکن شده و همراه با تقاضای انحصار وراثت به شورای حل اختلاف ارسال میگردد.

کسب اطلاعات بیشتر: سامانه ثنا چیست؟

3) انتظار برای ارجاع پرونده و دریافت پیامک

بعد از ارسال پرونده به شورای حل اختلاف، پرونده شما به یکی از شعبه های شورای حل اختلاف ارجاع میشود و پس از ثبت در شعبه، پیامکی حاوی شماره پرونده و شماره شعبه دریافت خواهید کرد.

4) مراجعه به شورای حل اختلاف

پس از دریافت پیامک و اطلاع از شماره پرونده، باید با در دست داشتن مدارک یاد شده، به شعبه مذکور مراجعه کنید و مدارک مربوطه را ارائه دهید.

5) پیگیری از طریق اداره ثبت احوال

در صورتی که به شناسنامه های سایر وراث دسترسی نداشته باشید، شورای حل اختلاف، هویت ورثه متوفی را طی نامه ای استعلام میکند. در این مرحله برای پیگیری و دریافت پاسخ نامه به اداره ثبت احوال مراجعه کنید.

6) انتشار آگهی

در این مرحله از مراحل انحصار وراثت پس از دریافت پاسخ از اداره ثبت احوال و ارائه آن به شورای حل اختلاف، انجام میشود. در صورتی که تقاضای اولیه شما، تقاضای صدور گواهی حصر وراثت نامحدود باشد، شعبه مذکور دستور نشر آگهی برای صدور گواهی میدهد. انتشار آگهی از این جهت است که اگر شخصی نسبت به گواهی که قرار است صادر شود اعتراضی دارد ظرف یک ماه به آن اعتراض کند. بنابراین 30 روز باید از انتشار آگهی گواهی انحصار وراثت بگذرد.

7) صدور گواهی حصر وراثت

پس از گذشت 30 روز از انتشار آگهی، شورای حل اختلاف اقدام به صدور گواهی مینماید. گواهی صادره میتواند به هر تعدادی که متقاضی بخواهد رونوشت داشته باشد و شورای حل اختلاف به آن مهر برابر اصل میزند.

طبقات ارث چیست؟

وارثین قانونی متوفی ممکن است در هر یک از سه طبقه و یا سه دسته زیر قرار بگیرند. این بدان معناست که اگر متوفی وارث طبقه اول داشته باشد، طبقه دوم دیگر ارث نمیبرد و اگر متوفی وارثی از طبقه اول نداشته باشد، نوبت به طبقه دوم میرسد و هیچ یک از اشخاص طبقه سوم ارث نمیبرد. طبقات ارث به شرح ذیل است:

• طبقه اول: پدر، مادر، فرزند، نوه.
• طبقه دوم: پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر.
• طبقه سوم: عمه، عمو، دایی، خاله و فرزندان آنها.

15 نکته کلیدی و مهم

1) حضور همه وراث برای وکالت دادن لازم نیست

همان طور که در بالا گفته شد هر یک وراث متوفی میتوانند نسبت به اعطای وکالت جهت دریافت گواهی حصر وراثت اقدام نمایند. همچنین هر کسی که ذینفع باشد هم میتواند این تقاضا را مطرح کرده یا برای این تقاضا وکیل داشته باشد.

2) حضور در محضر برای وکالت دادن لازم نیست

با توجه به اینکه وکلای رسمی دادگستری، وکالتنامه های مخصوص به خود را دارند برای اعطای وکالت به وکیل دادگستری حضور در دفترخانه نیاز نیست و اعطای وکالت مستقیم توسط وکیل صورت میگیرد. ضمناً در یک سال اخیر اعطای وکالت به صورت الکترونیکی بوده و از طریق ارسال پیامک به موکل و باز ارسال (فوروارد) آن به وکیل صورت میگیرد و امضای موکل به صورت الکترونیکی درج میگردد.

3) دریافت انحصار وراثت مهلت ندارد

در صورتی که شخصی فوت کند، وراث مرحوم هر زمانی میتوانند برای دریافت گواهی و طی نمودن مراحل انحصار وراثت اقدام نمایند. بنابراین هیچ مهلتی در قانون برای آن داده نشده است.

4) تقسیم اموال با انحصار وراثت متفاوت است

در گواهی حصر وراثت صرفاً نام متوفی و وراث وی و همچنین میزان سهم الارث آنها را به صورت نسبت قید میکند. ولی این به معنای تقسیم اموال نیست. بنابراین در صورتی که وراث بخواهند ماترک متوفی را تقسیم کنند یا باید در تقسیم اموال توافق نمایند، یا از طریق دادگاه تقاضای تقسیم اموال را بنمایند.

5) مالیات بر ارث در انحصار وراثت پرداخت نمیشود

هنگام صدور گواهی، در صورتی که متوفی بعد از سال 95 فوت کرده باشد نیازی به تشکیل پرونده مالیاتی نیست. بنابراین مالیات بر ارث زمانی باید پرداخت شود که وارثین بخواهند اموال را انتقال دهند. همچنین برای متوفیان قبل از سال 95 میبایست پرونده مالیاتی تشکیل شده و اظهارنامه مالیاتی به اداره مالیات تسلیم شود.

6) تصرف برخی از وراث نسبت به کل اموال از طریق انحصار وراثت حل نمیشود

به عنوان مثال فرزند یک خانواده پس از فوت پدر نسبت به تصرف تنها خانه باقیمانده از پدر اقدام مینماید و سایر وراث هیچ دسترسی به خانه ندارند. در این صورت سایر ورثه حتماً باید گواهی حصر وراثت را داشته باشند ولی این به معنای گرفتن مال پدری از فرزند دیگر نمیباشد. و میبایست به استناد گواهی صادره تقاضای فروش اموال را بکنند.

7) مهریه ارث نیست

مهریه یک دین است و باید قبل از تقسیم اموال دین متوفی پرداخت شود. بنابراین در صورتی که مهریه پرداخت شود و چیزی از اموال مرحوم برای تقسیم بین سایر وارثین باقی نماند کاملاً قانونی است و پرداخت دیون و قرض های متوفی مقدم بر تقسیم اموال بین وراث است.

8) مطالبه نمودن طلب های متوفی گواهی حصر وراثت میخواهد

هرگونه طرح دعوی و دفاع از حقوق و مطالبات متوفی توسط وارثین نیازمند ارائه گواهی مذکور میباشد. چرا که وارثین میبایست وارث بودن خود را به محکمه اثبات کنند.

9) محروم کردن از ارث فقط در فیلم هاست!

در قوانین کشور هیچگونه موردی که شخص بتواند بعد از فوت خود یک یا چند نفر از وارثین را از ارث محروم کند وجود ندارد. این موضوع متفاوت از انتقال اموال قبل از فوت به نام یکی از وارثین یا به نام هر شخص دیگری است. بنابراین وقتی شخصی فوت میکند و در لحظه فوت اموال متعلق به اوست الزاماً پس از پرداخت دیون به وارثین انتقال می یابد. این مورد یک استثنا دارد و آن هم وصیت است. شخص در زمان حیات خود میتواند تا یک سوم از اموال خود را به نام هر کسی که بخواهد وصیت کند.

10) تقسیم ارث پدر

اموال به جا مانده از پدر به صورت پسر دو برابر دختر تقسیم میگردد. نحوه محاسبه آن نیز بدین شکل است: به عنوان مثال شخصی فوت کرده و اموال وی یک آپارتمان در تهران است. وراث وی یک همسر، سه دختر و دو پسر هستند. همچنین متوفی 30 میلیون تومان بدهی به بانک دارد. تقسیم ارث پدر به این شکل است که پس از فروش خانه، مهریه همسر از اموال باقیمانده برداشته میشود. سپس بدهی بانک پرداخت میشود و بعد از آن یک هشتم از اموال باقیمانده توسط مادر برداشته میشود. بعد از آن هر آنچه از پول فروش خانه پدری باقی مانده تقسیم بر 7 میشود و دو سهم از 7 سهم به هر یک از پسران و یک سهم از 7 سهم به دختران متوفی به ارث میرسد.

11) انحصار وراثت خانه و ملک

گاهی در جامعه سوال میشود انحصار وراثت خانه ملک چگونه است؟ باید گفت در مفاهیم حقوقی انحصار وراثت خانه و ملک هیچ ارتباطی به مراحل انحصار وراثت ندارد و اصلاً این مفاهیم صحیح نیستند. چرا که منظور از آن مثلاً تقسیم ارث پدری و یا تقسیم ارث مادری میباشد. بنابراین تقسیم ارث یا تقسیم ماترک یک مرحله بعد از دریافت گواهی حصر وراثت است.

12) قانون جدیدی در مورد انحصار وراثت تصویب نشده است

البته تغییراتی در بخشنامه ها و ضوابط ایجاد شده است. آخرین مقررات جدید انحصار وراثت افزایش مبلغ گواهی انحصار وراثت نامحدود است که از 3 میلیون تومان به 50 میلیون تومان افزایش پیدا کرده است. همچنین برای متوفیان بعد از سال 95 نیازی به تشکیل پرونده مالیاتی و تسلیم اظهارنامه مالیاتی نیست.

13) اگر یکی از وراث گواهی حصر وراثت بگیرد بقیه ورثه میتوانند یک نسخه از آن را داشته باشند

در صورتی که سایر ورثه اطلاع داشته باشند که گواهی توسط کدام حوزه شورای حل اختلاف صادر شده است، میتوانند یک نسخه از آن را از شعبه مزبور دریافت کنند و نیازی به تشکیل پرونده جدید نیست.

14) درخواست گواهی انحصار وراثت برای ایرانیان خارج از کشور

ایرانیان خارج از کشور میتوانند نسبت به اعطای وکالت به گروه وکلای سایا از طریق سفارتخانه و سامانه میخک و یا از طریق سامانه ثنا اقدام نمایند. به همین منظور و دریافت مشاوره کامل میتوانید از طریق واتساپ با ما در ارتباط باشند.

15) در صورت وجود نداشتن نام برخی از وراث در گواهی انحصار وراثت، گواهی قابل اصلاح است

اگر بنا به هر دلیلی نام برخی از ورثه در گواهی صادره از قلم بیافتد و یا توسط شخصی که تقاضای گواهی را نموده است نام برخی از وارثین اعلام نشده باشد، میتوان تقاضای اصلاحیه گواهی انحصار وراثت را از شورای حل اختلاف نمود. این تقاضا با ارائه مدارکی که حکایت از وارث بودن آن شخص است تقدیم مرجع صادر کننده گواهی میشود.

سوالات متداول