جعاله چیست

جعاله چیست؟ جعاله به معنای دستمزد و اجرت است. طبق ماده 561 قانون مدنی، منظور از جعاله، پرداخت اجرت و دستمزد در قبال کار انجام گرفته توسط فردی برای ما، است. جعاله عقدی معین است که طبق آن شخصی متعهد به پرداخت اجرت و دستمزد به فردی که کار مورد نظر را انجام می دهد، می شود. برای مثال پاداش دادن به فردی که وسیله مفقود شده ما را پیدا کرده و به ما تحویل می دهد.

فرض کنید یک نفر یک قطعه طلا مثلا انگشتر طلا گم می کند. جهت سهولت در پیدا شدن آن، یک آگهی در اماکن عمومی نصب می کند، مبنی بر اینکه هر کسی که انگشتر طلا با مشخصات … را پیدا کند و با شماره … تماس گرفته و به من تحویل دهد، مبلغ … را به عنوان مژدگانی دریافت خواهد کرد. این اقدام جعاله نامیده می شود.

ارکان اصلی جعاله چیست

1. جاعل(فرد درخواست کننده انجام کار)
2. عامل(فرد انجام دهنده کار درخواستی)
3. جعل(اجرت و دستمزد پرداختی)

در مثال فوق

• فردی که انگشتر خود را گم کرده، جاعل
• فردی که انگشتر را پیدا میکند، عامل
• و مژدگانی تعیین شده، جعل است.

شرایط ابطال جعاله چیست

1. درخواست انجام کار خلاف و نامشروع و تعیین اجرت برای آن – برای مثال پرداخت اجرت در قبال انجام کار نامشروع و حرام زنا
2. درخواست انجام کار بیهوده و خطرناک – برای مثال انجام کاری خطرناک در قبال پرداخت جایزه
3. درخواست انجام کار واجب از فرد دیگر که بر عهده خود شخص درخواست کننده است. برای مثال پرداخت مبلغی به فرد دیگر جهت روزه گرفتن وی به جای ما

انواع جعاله

1. جعاله عام
2. جعاله خاص

در جعاله عام، هدف اصلی جاعل دست یافتن به نتیجه مدنظرش است و هیچ تفاوتی برای وی در اینکه چه شخصی کار درخواستی را انجام دهد، نمی کند. در واقع در این حالت، جاعل فرد خاصی را جهت انجام کار مشخص نمی کند و عامل، فردی غیر معین است. اما در جعاله خاص، جاعل انجام کار را برعهده فرد یا افراد معینی قرار می دهد. بنابراین تنها دستیابی به نتیجه برای جاعل مهم نیست، بلکه انجام دهنده کار نیز برای وی اهمیت دارد.

نکات مهم و قابل توجه

• فردی استحقاق دریافت اجرت را داراست که جلوتر از بقیه(اولین نفر) کار مورد نظر جاعل را انجام دهد.
• فسخ عقد جعاله، قبل از انجام کار توسط عامل به صورت ارادی و تحت اختیار طرفین آن است.
• چنانچه جاعل حین انجام کار اقدام به فسخ عقد نماید، باید اجرت المثل عامل را بپردازد.
• پرداخت اجرت و دستمزد تعیین شده توسط جاعل به عامل، ضروری بوده و عامل بایستی به تعهد خود عمل نماید.
• عامل در صورتی مستحق دریافت اجرت و دستمزد خواهد بود که کار درخواستی جاعل را به اتمام رساند.
• چنانچه در جعاله خاص، فردی غیر از طرفین عقد، کار درخواستی جاعل را انجام دهد، مستحق دریافت اجرت و دستمزد نخواهد بود. زیرا جاعل هیچ گونه تعهدی به وی نداشته و طرف عقد فرد دیگری است.
• بالغ و عاقل بودن جاعل و احاطه کامل وی بر اموالش، از جمله شروط اساسی است.
• اگر کار مورد نظر جاعل دارای چند بخش باشد ولی جعاله قبل از اتمام کل کار فسخ شود، دستمزد قسمتی از کار که انجام گرفته است، به عامل تعلق می گیرد.
• اگر کار یکپارچه بوده و قبل از اتمام آن و عدم دستیابی به نتیجه مدنظر جاعل، جعاله فسخ شود، هیچ اجرتی به عامل تعلق نمی گیرد.

جعاله در نظام بانکی

به منظور دستیابی به بانکداری بدون ربا، دستور اجرای عقد جعاله در بانک ها صادر گردیده است. بدین ترتیب که بانک ها می توانند جهت توسعه امور بازرگانی و تولیدی، به عنوان عامل خدماتی نظیر سرمایه گذاری، صدور ضمانت نامه، افتتاح اعتبارات اسنادی و … اقدام به انعقاد جعاله بین خود و مراجعین به بانک نمایند.

تفاوت عقد اجاره با عقد جعاله در چیست

• عدم لزوم تعیین مقدار اجرت در جعاله ، لزوم تعیین مبلغ در عقد اجاره
• لزوم مشخص بودن طرفین قرارداد در عقد اجاره
• عمل به تعهد در عقد جعاله جهت پرداخت اجرت ضروری است.
• جعاله عقدی جایز(قابل فسخ در هر زمان) و اجاره عقدی لازم(غیر قابل فسخ تا زمان پایان قرارداد) است.
• در عقد جعاله، عامل در صورت اتمام کار مستحق دریافت اجرت خواهد بود ولی در عقد اجاره به محض عقد قرارداد، این حق قابل پرداخت است.

کسب اطلاعات بیشتر: انواع عقود قانونی

نتیجه گیری و جمع بندی

عقد جعاله قبل از شروع کار، تعهدی جایز ولی بعد از آن تعدی لازم است و عمل به تعهدات تعیین شده الزامی است. توضیح تفصیلی کار در عقد جعاله و تعیین اجرت ضروری نیست. لازم به ذکر است در صورتی که تعداد عاملین بیش از یک نفر باشد، هریک به میزان کاری که انجام داده اند، اجرت دریافت می کنند.